Türkiye ile İrlanda arasındaki ilişkiler, uzun yıllar önce İrlanda tarihinin belki de en zor geçen yıllarında ülkemizden giden bir yardım ile başladı. İrlandalılar, Büyük Kıtlık’ta Türklerin yaptığı hiçbir zaman unutmadı.
Günümüzde Türkiye ile İrlanda arasındaki ilişkiler yeterince ilerletilememiş olsa bile; dostane bir havada devam ettiği söylenebilir. İki devlet arasındaki iyi ilişkilerin halklar arasında yansıması gözlemlemek mümkün. İrlanda’da Türk olduğunuzu söylediğiniz zaman insanların sıcak tavırlarını hemen fark edebiliyorsunuz, aynı şekilde Türkiye’de özellikle sosyal medya sitelerinde İrlandalılara karşı bir sempatinin olduğu aşikar.
Coğrafya olarak birbirlerinlerinden yaklaşık 4000 km uzakta bu iki ülke arasındaki ilk temas, günümüzden yaklaşık 200 yıl öncesine yani Büyük Kıtlık olarak bilinen İrlanda tarihinin en acı dolu yıllarına dayanıyor. Büyük Kıtlık öncesinde bazı Osmanlı kaynaklarında 16. ve 17. Yüzyıllarda İrlanda’da yaşanan bazı ayaklanmalara dair gelişmeler olduğu biliyor. Fakat bu dönemde Osmanlı yetkilileri bu gelişmeleri sadece uzaktan takip etmekle yetindiği görülüyor.
İRLANDA’NIN EN ZOR YILLARI: BÜYÜK KITLIK
19 yüzyıla gelindiğinde İrlanda, benzerine zor rastlanan bir sıkıntıyla yüzleşiyor. Adanın başlıca tarım ürünlerinden olan patateste görülen bir mantar nedeniyle patateslerin çürümesi 7 yıl sürecek bir kıtlığı tektikler. Bu süre içerisinde 1 milyon İrlandalı kıtlık ve kıtlığın sebep olduğu hastalıklar nedeniyle hayatını kaybeder. Yaklaşık 1,5 milyon İrlandalı ise, anavatanlarını terk ederek Amerika’ya iltica eder. İrlanda halkı üzerinde unutulmayacak bir etki bırakan patates kıtlığının bu denli büyük can kaybına sebebiyet vermesinde o dönem İrlanda adasına hakim olan Britanya Krallığı’nın İrlandalılar üzerinde uyguladığı, sert ve umursamaz politikaların etkisi de vardır.
İşte bu yıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nun başında olan Sultan Abdülmecid, bazı kaynaklara göre İstanbul’a gelen bir dişçiden İrlanda’da yaşanan kıtlık hakkında bilgi alır ve İrlanda halkına yardım etmeye karar verir. Sultan Abdülmecid, devletler arası ilişkileri de göz önüne alarak dönemin Britanya hükümdarı Kraliçe Victoria’nın bilgisi dahilinde 10 bin sterlin nakit para yardımında bulunmak ister. Fakat, Kraliçe Victoria, kendisinin İrlanda’ya sadece 2 bin sterlin yardım yaptığını öne sürerek Osmanlı hükümdarından gelecek yardımın kendisininkinden fazla olmasını kabul etmez. Bunun üzerine Sultan Abdülmecid, İrlanda’ya 1000 sterlin nakit para yardımında bulunuyor.
OSMANLI’NIN YARDIM GEMİLERİ
Engellenen bu yardım Osmanlı yönetiminin gönlünden geçenden çok uzaktır. Bu nedenledir ki; Sultan Abdülmecid, erzak ve ilaç dolu 3 yardım gemisini İrlanda’ya gönderir. Britanya yönetiminden gizlenen bu gemiler, İrlanda’da yanaşacak liman ararlar. İngiliz donanması, yabancı gemileri İrlanda limanlarına yanaşmasına izin vermemektedir. Bu nedenle Osmanlı’nın yardım gemileri, adanın en büyük şehirleri olan Dublin ve Cork şehirlerinin limanlarına yanaşamaz. Fakat, İngiliz donanmasını bir şekilde atlatarak İrlanda’nın başkenti Dublin’in kuzeyinde yer alan Drogheda kasabasının limanına yanaşır ve Osmanlı yönetinin yardımını kıtlıkla mücadele eden İrlanda halkına ulaştırır.
İşte bu yardım, iki millet arasındaki dostluğun başlamasına vesile olmuştur. İrlandalılar, Türklerin zor zamanda, tehlikeli koşullar altında yaptıkları bu yardımı unutmamış sonraki yıllarda Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş aşamasında Avrupa devletleriyle yapılan barış görüşmelerinde Türkiye’nin yanında yer almışlardır.
DROGHEDA’DA TÜRK ANITI
İrlanda ve Türk halkları arasındaki benzerlikler göz önüne alındığında potansiyeli olan dostluğun günümüzde ilerletildiği söylemek pek mümkün değil. Ama, İrlandalıların Türkleri ve yaptıkları yardımı hala unutmadıklarını ve minnettar bir şekilde andıklarını söyleyebiliriz. Bugün Drogheda şehrini gittiğiniz zaman 1847’de yaşanan kıtlıkta Türklerin yaptığı yardımı Drogheda halkının teşekkürünü ifade eden anıt levhayı görebilirsiniz. Anıt levha, 1995 yılında dönemin Drogheda Belediye Başkanı Frank Godfrey ile dönemin Türkiye’nin İrlanda Büyükelçisi Taner Baytok tarafından birlikte asıldı.
İRLANDA CUMHURBAŞKANI: OSMANLI YARDIMINI UNUTMADIK
İrlandalıların Türklere olan teşekkürlerini en üst seviyede gösterdikleri bir diğer an ise, bir önceki İrlanda Cumhurbaşkanı Marry McAleese’nin 2010 yılında Türkiye’ye gerçekleştiği ziyarette yaşandı. McAleese Türkiye’de yaptığı konuşmada Büyük Kıtlık döneminde Osmanlı’nın yaptığı yardımdan söz ederken, “Bir milyon İrlandalı’nın hayatını kaybettiği büyük açlık döneminde Türk halkının bize nasıl yardım ettiğini çok iyi hatırlıyoruz. Dönemin Osmanlı padişahı içi gıda dolu üç gemisini Drogheda’daki kuzey limanlarımıza ulaştırmıştı.İrlanda halkı bu eşine az rastlanır bonkörlük girişimini asla unutmadı ve bunun sonucunda sizin bayrağınızdaki semboller, bu güzel yıldız ve hilali bölgenin sembolü haline getirdiler” ifadelerini kullandı.
